‘ತಕ್ರಂ ಶಕ್ರಸ್ಯ ದುರ್ಲಭಂ’ ….

ಹೇಮಮಾಲಾ. ಬಿ

ಬೇಸಗೆ ಈಗಲೇ ಕಾಲಿಟ್ಟಿದೆ. ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಬಂದವರ ಬಾಯಾರಿಕೆ ತಣಿಸಲು ಅತ್ಯತ್ತಮ ಪೇಯ ತಣ್ಣನೆಯ ಮಜ್ಜಿಗೆ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ತಪ್ಪಲೆಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಮಜ್ಜಿಗೆ ಮಾಡಿ ಇಟ್ಟರೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಒಳಗೆ ಖರ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಬಗೆಯೋ ಹಲವಾರು.

ಕಡೆದ ಮಜ್ಜಿಗೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನೀರು ಬೆರೆಸಿ, ಅವರವರ ರುಚಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಉಪ್ಪು ಹಾಕಿ, ಖಾರ-ಪರಿಮಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಹಸಿರುಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ, ಶುಂಠಿಯನ್ನು ಜಜ್ಜಿ ಹಾಕಿ, ಮೇಲೊಂದು ಕರಿಬೇವಿನ ಒಗ್ಗರಣೆ ಕೊಟ್ಟು, ನಿಂಬೆ ಹಣ್ಣಿನ ರಸ ಸೇರಿಸಿದರಾಯಿತು. ರುಚಿ ಬದಲಾವಣೆ ಬಯಸುವವರು ಇಂಗು, ಈರುಳ್ಳಿ, ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ, ಪುದಿನಾ ಸೊಪ್ಪು, ಕೊತ್ತಂಬರಿ ಸೊಪ್ಪು…ಇತ್ಯಾದಿ ಅವರವರ ಆಯ್ಕೆಯ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ, ನೀರು ಮಜ್ಜಿಗೆ ಕುಡಿಯಲೂ ರುಚಿ, ದೇಹಕ್ಕೂ ತಂಪು.

ಇನ್ನು ಇದನ್ನು ಕುಡಿಯಲು  ಕ್ಯಾಲೊರಿ ಚಿಂತೆ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಮೇಲಾಗಿ ನೀರು ಮಜ್ಜಿಗೆಯನ್ನು ಕೊಡುವವರೂ, ಕುಡಿಯುವವರೂ ಎಷ್ಟು ಮಿ.ಲಿ. ಕುಡಿಯಬೇಕೆಂಬ ಲೆಕ್ಕ ಇಡುವುದಿಲ್ಲ. ಪುಟ್ಟ ಕಪ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಹಬೆಯಾಡುವ ಕಾಫಿಯನ್ನು, ಲಿಪ್ ಸ್ಟಿಕ್ ಗೆ ತಗಲದಂತೆ, ಸೊರ-ಸೊರ ಸದ್ದಾಗದಂತೆ ಕೃತಕ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರದಿಂದ ಕುಡಿಯಬೇಕಾದ ಕಷ್ಟ ಮಜ್ಜಿಗೆಗೆ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗ್ಲಾಸ್ ಅಥವಾ ಚಿಕ್ಕ ತಪ್ಪಲೆ ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಚೊಂಬಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಿದ ಮಜ್ಜಿಗೆಯನ್ನು ಸೀದಾ ಗಂಟಲಿಗೇ ಸುರುವಿ ಗಟಗಟ ಸದ್ದು ಮಾಡಿ ಕುಡಿದರೇ ತೃಪ್ತಿ. ‘ಮಜ್ಜಿಗೆ ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು’ ಎಂದು ಲೋಟಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಬಾರಿ..ಮತ್ತೊಂದು ಬಾರಿ ತುಂಬಿಸಿ ಕುಡಿಯುವುದು ಮಜ್ಜಿಗೆ ಸವಿಯುವ ದೇಸಿ ಶೈಲಿ.

ಮಜ್ಜಿಗೆ ತಯಾರಿಸುವ ವಿಧಾನ ಬಹು ಪುರಾತನವಾದುದು. ಹಾಲನ್ನು ಹದವಾಗಿ ಕಾಯಿಸಿ, ಬಿಸಿ ಆರಿದ ಮೇಲೆ ಹೆಪ್ಪು ಹಾಕಿ ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟರೆ, ಸುಮಾರು 5- 6  ಘಂಟೆಗಳ ನಂತರ ಗಟ್ಟಿ ಮೊಸರು ಸಿದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಪ್ಪಿನ ಹದ ಹಾಗೂ ಹಾಲಿನ ಬಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಮೊಸರನ್ನು ಕಡೆದು ಬೆಣ್ಣೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರೆ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ.

ಶ್ರೀ ಪುರಂದರ ದಾಸರ ‘ ಕಡೆಗೋಲ ತಾರೆನ್ನ ಚಿನ್ನವೇ..ಮೊಸರೆಡೆದರೆ ಬೆಣ್ಣೆ ಬಾರದು ರನ್ನವೇ..’  ಹಾಡಿನ ಜಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅರಿಯುವುದಾದರೆ, ದ್ವಾಪರಯುಗದಲ್ಲಿಯೇ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಇತ್ತು! ಯಾಕೆಂದರೆ, ಮೊಸರು ಕಡೆಯುವ ಯಶೋಧೆ ಮತ್ತು ತುಂಟ ಕೃಷ್ಣನ ವರ್ಣನೆ ಆ ಕೀರ್ತನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಈಗಲೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಳ್ಳಿಮನೆಗಳಲ್ಲಿ, ದೊಡ್ಡ ಭರಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮೊಸರಿಗೆ ಕಡೆಗೋಲನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೊಂದು ಮರದ ಗೂಟ ಮತ್ತು ರಾಟೆ ಜೋಡಿಸಿ, ಕಡೆಗೋಲಿಗೆ ಹಗ್ಗ ಸುತ್ತಿ ಎರಡು ಕೈಯಿಂದ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಎಳೆಯುತ್ತಾ ಮೊಸರು ಕಡೆಯುವ ಅಜ್ಜಿಯರು ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಬಲು ವಿರಳ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಈಗ ಮೊಸರು ಕಡೆಯುವ ಮೆಶಿನ್ ಗಳಿವೆ.

ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಜ್ಜಿಗೆ ತಯಾರಿಸಲು ಹಲವಾರು ಅಡ್ಡದಾರಿಗಳು. ಮೊಸರನ್ನು ‘ಎಗ್ ಬೀಟರ್’ ನಲ್ಲಿ ಕದಡುವುದು, ‘ಹ್ಯಾಂಡ್ ಮಿಕ್ಸರ್’ ನಲ್ಲಿ ಗೊಟಾಯಿಸಿವುದು, ಸುಮ್ಮನೆ ಸೌಟಿನಲ್ಲಿ ಕದಕಿ ಏಕರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವುದು, ಬಾಟಲಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಕುಲುಕುವುದು….ಹೀಗೆ ಏನಾದರೊಂದು ಕಸರತ್ತು  ಮಾಡಿ,  ಬೆಣ್ಣೆ ತೆಗೆಯದಿದ್ದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ‘ಮಜ್ಜಿಗೆ’ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡುವುದು. ಅದಕ್ಕೂ ಸೋಮಾರಿತನವಾದರೆ, ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪ್ಯಾಕೆಟ್ ಮಸಾಲಾ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಖರೀದಿಸುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸುಲಭೋಪಾಯ.

• ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಲ್ಯಾಕ್ಟೊಸ್  ನಿಂದಾಗಿ ಕೆಲವರಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆನೋವು ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮಜ್ಜಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ.
• ಮೊಸರಿನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಶ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮೊಸರಿನಿಂದ ಬೆಣ್ಣೆ ತೆಗೆದು ಮಜ್ಜಿಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಶ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
• ಮಜ್ಜಿಗೆ  ರೋಗ ನಿರೋಧಕ.
• ಅಜೀರ್ಣ, ಹೊಟ್ಟೆನೋವು ಕಂಡುಬಂದರೆ ಅರ್ಧ ಲೋಟ ಹುಳಿ ಮಜ್ಜಿಗೆಗೆ ಇಂಗು, ಉಪ್ಪು ಬೆರೆಸಿ ಕುಡಿದರೆ ಉತ್ತಮ.
• ಸಕ್ಕರೆ ಕಾಯಿಲೆಯವರಿಗೆ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ.
• ತೂಕ ಇಳಿಸಲೂ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ.
• ಮಜ್ಜಿಗೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಪೊಟಾಷಿಯಂ, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ  ಹಾಗೂ ವಿಟಮಿನ್ ಬಿ 12 ಇರುತ್ತದೆ.

ಮಜ್ಜಿಗೆ. ಮೊಸರಿನ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಸಿಹಿ-ಖಾರ ಲಸ್ಸಿ ಗಳ ಪಾತ್ರವೂ ಕಮ್ಮಿಯದೇನಲ್ಲ. ಜೀರಾ ಲಸ್ಸಿ, ಪುದಿನಾ  ಲಸ್ಸಿ, ಸ್ಟ್ರೋಬೆರಿ ಲಸ್ಸಿ, ಕೇಸರ್ ಲಸ್ಸಿ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣ, ರುಚಿ, ಸ್ವಾದಗಳ ಅವತರಣಿಕೆಗಳು ಲಭ್ಯ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಸ್ಸಿಯ ಬಳಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಸ್ತಿ.

ಇನ್ನು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ‘ಯೋಗರ್ಟ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ, ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಮೊಸರನ್ನು ಹೋಲುವ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಡೈರಿ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಮೊಸರನ್ನು ಹಾಲಿಗೆ ಹೆಪ್ಪು ಹಾಕಿ ತಯಾರಿಸಿದರೆ, ಯೋಗರ್ಟ್ ಅನ್ನು, ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯವನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲೂ ಹಲವಾರು ರುಚಿ, ಬಣ್ಣ, ಸ್ವಾದ ಲಭ್ಯ.

ಮಜ್ಜಿಗೆಗೆ ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ‘ತಕ್ರಾರಿಷ್ಟ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ.  ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ‘ತಕ್ರಂ ಶಕ್ರಸ್ಯ ದುರ್ಲಭಂ’  ಎಂಬ ಸೂಕ್ತಿಯಿದೆ. ಇದರರ್ಥ. ಇಂದ್ರನಿಗೂ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು. ಸದ್ಯ, ಮಜ್ಜಿಗೆಗೆ ಈವರೆಗೆ ಯಾರೂ ಪೇಟೆಂಟ್ ಗೆ ಅರ್ಜಿ ಹಾಕದಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯ.

-ಹೇಮಮಾಲಾ. ಬಿ. ಮೈಸೂರು.

26/03/2013

+137